Det me treng no, er ein nasjonal dugnad i kritisk tenking
Eit av hovudargumenta til tilhengjarane av Smittestopp-appen er at det umogeleg kan vere verre enn kva Google og Apple koker opp, men kor skråsikre bør dei vere på dette?
I 2017 forsøkte Lysne II-utvalet, leia av professor Olav Lysne, å fremje eit system for masseovervaking av det norske folk kalla Digitalt grenseforsvar (DGF). Dette blei fordømt av eit samla fagmiljø, og no spørst det om dette forslaget til ny e-lov som opnar for DGF, vil bli vedtatt.
Men, korleis kan ein få allmenn aksept for masseovervaking? Tilsynelatande må ein visst vente på ei samfunnskrise og så sjå sitt snitt til å handle. Ifølgje Simula så var det dei som tok kontakt med Folkehelseinstituttet for å tilby sine tenester under denne krisen.
Ingen anbodsprosess
Folkehelseinstituttet (FHI) innrømmer sjølv at dei har hoppa bukk over ein offentleg anbodsprosess. Og ein skulle nesten tru at viss FHI berre gjentek orda «dårleg tid» og «nasjonal dugnad» nok gonger, så slepper dei å få Økokrim på døra. Men no kan FHI altså risikere eit klekkeleg gebyr.
Simula si prosjektgruppe bak Smittestopp blir no leia av professor Olav Lysne og researchprofessor Ahmed Elmokashfi. Etter å ha møtt kraftig motbør i 2017, tek no det norske folk og trykker koden deira til sitt bryst. No er det fritt fram for Simula å opparbeide seg salbar erfaring med masseovervaking og gjenbruksbar kode som er felttesta på ein ekte befolkning.
I 2018 omsette Simula Research Lab AS for litt over 175 millionar kroner. Og på Simula sine sider så kan ein lese at kjerneaktivitetane deira er forsking, utdanning og innovering gjennom 17 startups som dei huser i sin «Startup Garage».
Simula har sagt at dei ikkje ynskjer å tene pengar på lisensiering av Smittestopp til andre land. Men dei har ikkje sagt eit ord om mogeleg gjenbruk av Smittestopp-koden i andre appar.
Overvaking er god butikk
Når støvet har lagt seg etter koronakrisen, så meiner eg at det er grunn til å tru at Simula vil prøve å tilverke Smittestopp-koden til andre formål. Eit godt døme på dette er Project Firefly, som ein Google- tilsett avslørte i 2018. Dette var Google sitt forsøk på å bygge masseovervaking inn i deira søkjemotorteknologi og selje det til Kina.
Etter krisa kan Simula til dømes finne på å halde ein intern hackathon med sine startups, der dei deler ut Smittestopp-kode på minnepinne for å sjå kva for nye appar dei kan lage. Det er i alle fall ingenting som stoppar dei frå å gjere det.
Overvaking er god butikk. I 2016 gjekk norsk politi til innkjøp av programvare for masseovervaking ved å inngå ein sjuårig kontrakt med Palantir på totalt 81 millionar. Året etter avslørte Aftenposten at tolletaten også inngjekk avtale med Palantir.
I praksis betyr dette at viss ein tilsett i norsk politi eller tollvesenet misliker deg sterkt nok, som ein politisk meiningsmotstandar, så kan dei gjere eit oppslag på deg i Palantir sine system og håpe at dei finn noko inkriminerande på deg. Det ville i så fall ikkje vere fyrste gongen at den norske stat har trøbbel med utru tenarar.
Ureglementert bruk av programvare
Staten søkjer stadig etter nye system for overvaking. No i mars måtte vår justisminister Monica Mæland svare for ureglementert bruk av programvare for anletsgjenkjenning, kalla Clearview AI. Det er no lovd ein juridisk avklaring, så det er ikkje sikkert at politiet får bruke Clearview AI, men kanskje dei kan kjøpe programvare frå Simula?
Dette kan bli starten på eit forretningseventyr for Simula og ein våt draum for regjeringa. Det er ein mager trøyst at Simula er eit statseigd aksjeselskap, så då kan me nyte ikkje berre overvaking på nye måtar i framtida, men også kapitalavkastninga.
Det me treng no, er ein nasjonal dugnad i kritisk tenking. Og eg vil at du skal vite, at viss du føljer råda om sosial distansering og fører ein liten logg på kven du omgåst, så kan du slette Smittestopp-appen med godt samvit.
Teksten ble først publisert av Aftenposten.